سمنانی های علاوه بر آجیل با شیرو آش از مهمانان نوروزی پذیرایی می کردند

نعمت الله عبدوس در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به اینکه همزمان با تحویل سال جدید در سمنان سه کار انجام می شد که شامل صدای سوت کارخانه نخ ریسی و نساجی پارس سمنان بود که برای تعویض شیفت کارگری و بیدار باش  به صدا در می آمد، اظهار داشت: هنگام سال تحویل یک دقیقه صدای آن سوت در شهر طنین انداز بود، زدن سه توپ از ساختمان ژاندرمری در نزدیکی میدان امام رضا که در آن زمان بیابان بود و همچنین قطار راه آهن بود که بوق می زد.

مردهای سمنانی در امام زاده یحیی(ع) دعای سال تحویل را می خواندند

وی افزود: در گذشته مردها و پسرهای سمنانی قبل از تحویل سال جدید با یک کوزه سفالی کوچک نو به امام زاده یحیی (ع) می رفتند و با یکدیگر دعای "یا مقلب القلوب والبصار یامدبر اللیل و النهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی الحسن الحال" خوانده با هم زمزمه و پس ازآن در اطراف امام زاده صدای ترقه هایی که از قبل به صورت دست ساخت  که کم آسیب بود تهیه شده بود به صدا در می آمد.

کارشناس فرهنگ سمنانی خاطرنشان کرد: پس از سال تحویل مردها کوزه های سفالی خود را از آب داخل حوض امامزاده که آن را مقدس و پر بر کت می دانستند پر و سبزه و سنگ نمک خرید می کردند.

نمک، نماد برکت برای مردم سمنان بود

عبدوس اضافه کرد: آنها سپس این سبزه ها را در داخل کوزه های سفالی قرار و سنگ نمک ها را هم در دست می گرفتند و با خوشحالی از امامزاده  به سمت خانه خود حرکت می کردند، آب نماد پاکی و روشنایی، سبزه نماد شادابی و سرسبزی و نمک نماد برکت بود.
وی تصریح کرد: افراد خانواده دور سفره هفت سین می نشستند و پس از خواندن قرآن، پدر به فرزندان عیدی می داد، البته در برخی از خانواده ها پس از  خواندن قرآن، چند بیت از اشعار حافظ هم خوانده می شد.

ورود خیر و بر کت به همراه یک فرد خوش قدم در اولین دید و بازدید به خانه

کارشناس فرهنگ سمنانی با بین اینکه در هر محله و کوچه  فردی به عنوان خوش قدم ترین فرد شناخته می شد، گفت: قبل از سال تحویل با این فرد هماهنگ می شد تا در اولین دید و بازدید صدای زنگ خانه را به صدا  در آورد و وارد خانه شود.

عبدوس گفت: این فرد، نیازمند نبود بلکه بر حسب تجربه به عنوان خوش قدم ترین فرد شناخته شده بود و افراد معتقد بودند اگر یک فرد خوش قدم در اولین دید و بازدید به خانه وارد شود با خود خیر و بر کت را به همراه می آورد.

وی افزود: این فرد پس از چند دقیقه نشستن با گرفتن عیدی یا دستلاف از پدر خانواده و گرفتن هدیه ای مانند  نبات از زن خانه قصد رفتن می کرد و بچه های خانه  کفش های آن فرد را پس از مرتب کردن در جلوی پای او قرار می دادند و همه خانواده باهم ایشان را بدرقه می کردند البته در این بدرقه اصلاحات و جملاتی با گویش سمنانی به کار می رفت مانند: پایی دارم (قربون قدم های بشم) یا انشاءالله سال خواری در بیتون (انشاء الله سال خوبی را داشته باشید).

پذیرایی با شیر و آش از میهمانان نوروزی

کارشناس فرهنگ سمنانی همچنین گفت: در اولین دید و بازدیدها روز عید از مهمانان به غیر از آجیل و میوه و شیرینی با شیر و آش هم پذیرایی می شد.

عبدوس افزود: البته روز عید آب سهمی که به عنوان آب خیراتی و نذری بود از استخر محل های ناسار، اسفنجان و چوب مسجد که مرکزیت شهر سمنان بود جاری تا مردم کوچه های خود را آب پاشی و نظافت کنند.

سمنانی ها معتقد بودند که نباید ماهی را داخل تنگ زندانی کرد

وی با یادآوری اینکه مردم سمنان در گذشته در داخل سفره هفت سین خود، نان سال بگم، گلدان گل نرگس و شیر می گذاشتند و از قرار دادن تنک ماهی در داخل سفره هفت سین خودداری می کردند چون معتقد بودند یک موجود زیبا را نباید زندانی کرد.

این کارشناس فرهنگ سمنانی با بیان اینکه هم اکنون سمنانی های اصیل ماهی سر سفره هفت سین نمی گذارند چون این عمل را جز سنت نمی دانند، گفت: این افراد معتقدند که این یک فرهنگ اشتباه است.

عبدوس افزود: در گذشته خانم های سمنانی چند روز قبل از سال تحویل تمام وسایل سفره هفت سین را تهیه می کردند البته هیچ چیز را از بیرون نمی خریدند و همه محصولات خودشان بود.

پذیرایی از مهمان های ویژه با حلوا و سمنو

وی، آجیل مردم سمنان در گذشته را شامل، گندم، شاه دانه، کنجد، تخم خربزه و طالبی، انگور، زرد آلو، آلو و انجیر خشک و بادام در سه نوع  بادام سنگی، بادام دوپوسته و بادام کاغذی ذکر کرد و گفت: سمنانی ها در گذشته قبل از ایام نوروز سمنو تهیه و قسمتی از آن را برای سفره هفت سین استفاده می کردند و قسمتی را برای پختن حلوا استفاده می کردند.

کارشناس فرهنگ سمنانی با اشاره به اینکه، مردم آن زمان با پختن حلوا به وسیله سمنو از مهمان های ویژه پذرایی می کردند، گفت: به این ترتیب که سمنو را روی شعله گاز قرار داده و پس از تفت دادن با روغن آروشه مغز گردو، بادام و پسته اضافه می کردند و هم می زدند و پس از آماده شدن حلوا را برش می دادند.

سبزی پلو آخرین شام شب قبل از سال جدید

عبدوس با بیان اینکه یک شب قبل از سال جدید کوچکترها منزل بزرگترها جمع می شدند یادآور شد: شام آن شب سبزی پلو بود.

وی در خصوص سبزی پلو سمنانی می گوید: در این غذا از سبزی هایی مانند: تره، جعفری، برگ چغندر، برگ کلم و شوید استفاده می شود البته در این غذا از تره بیابانی و پاره که بسیار خوشبو بود و طمع مخصوصی را به غذا می داد هم استفاده می کردند؛ تره بیابانی و پاره  در اسفند ماه می رویید و عمر بسیار کوتاهی هم داشت و افراد آن را برای سبزی پلو شب عید در آن دوران کوتاه تهیه می کردند.

کارشناس فرهنگ سمنانی با اشاره به اینکه برنج در این غذا کم بود و بیشتر از رشته پلویی که از قبل تهیه می شد استفاده می کردند، گفت: رشته پلویی از آرد و خمیر تهیه می شد و پس از خشک کردن این رشته ها که به صورت نازک بود افراد آن را در ظرف مخصوصی که در گویش سمنانی "تیون" نام داشت بریان می کردند و در غذاها به خصوص سبزی پلو از آن استفاده می شد.

کارشناس فرهنگ سمنانی با اشاره به اینکه در این غذا از گوشت گوسفندی که در زمستان پرورش می دادند استفاده می شد، افزود: قبل از عید افراد گوسفندانی را که در زمستان پرورش داده بودند و گوشت  بسیار چرب داشتند را انتخاب و می کشتند و آن شب که سبزی پلو آخر سال را می پختند از گوشت این گوسفند که بسیار چرب و خوشمزه بود استفاده می کردند.

پخت "بخسمات" را یکی دیگر از هنرهای سمنانی ها در ایام نوروز

عبدوس پخت "بخسمات" را یکی دیگر از هنرهای سمنانی ها در ایام نوروز ذکر کرد و گفت: بخسمات مخصوص سمنان است که با آرد سفید خوب که کمتر دارای سبوس است و با آب نخود درست می شود.

وی همچنین ضمن تشریح نحوه پخت "بخسمات" افزود: ابتدا نخود خام را در ظرفی داخل آب قرار می دهند و مایعی که از آب نخود ها به دست می آید را با آرد خمیر می کنند، در پختن بخسمات از کاسه های کوچک مخصوصی که در گذشته مسی بودند استفاده می شد.

کارشناس فرهنگ سمنانی در خاتمه گفت: کف کاسه های کوچک را با روغن چرب می کنندو مقداری از خمیر را به اندازه حجم کاسه در آن قرار می دهند و روی آن را شیر انگور میریزند و این کاسه ها را داخل یک سینی مخصوص که حدود 20 کاسه ظرفیت دارد می گذارند و پس از آن این سینی را داخل کوره برای پختن قرار می دهند؛ ماندگاری بخسمات بیشتر از شیر مال است.