محمد صادق علمی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه قیام امام حسین (ع) نوعی جهاد دفاعی بود و این حرکت اسلام را تا ابد از خطر سقوط نجات داد، اظهارکرد: در اینکه چند نوع جهاد در اسلام داریم بین فقهاء نظرات متعددی وجود دارد از جمله بعضی قائلند که چهار نوع جهاد در اسلام داریم، بعضی دیگر میگویند پنج نوع و برخی دیگر کمتر یا بیشتر را قائل شدهاند ولی آنچه که مشهور است بین فقها، سه نوع جهاد ابتدایی، دفاعی و جهاد داخلی وجود دارد.
وی افزود: یک جهاد داریم که جهاد دفاعی است اگر مال و جان و ناموس و حدود کسی مورد تعرض قرار گرفت حق دارد که دفاع کند و کسی نیست که بگوید این جهاد، جهاد بدی است، این جهاد دفاعی است؛ ساده‌ترین شکلش که به حقوق شخصی یک نفر تعرض می‌شود و از خودش دفاع می‌کند.
علمی بیان داشت: جهاد در لغت به معنی تلاش و کوشش است در اصطلاح به معنی بذل مال و جان برای برتری اسلام و اقامه شعائر ایمان و به عبارت دیگر بالا‌ترین تلاش و کوشش برای حفظ و بالا بردن دین اسلام است.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: از آنجا که قیام امام حسین (علیه السلام) قیامی منحصر به فرد و استثنایی است و در تاریخ نظیر ندارد می‌توان گفت که نوع قیام ایشان نیز بینظیر است.
وی ا دامه داد: ماهیت قیام امام حسین (علیه السلام) مبتنی بر سه عامل بیعت نکردن با یزید، دعوت مردم کوفه از او، امر به معروف و نهی از منکر و اصلاح امت و جامعه بود که عامل اول جنبه دفاعی، عامل دوم جنبه تعاون و همکاری و عامل سوم جنبه تهاجمی داشته است.
استاد دانشگاه الهیات دانشگاه فردوسی مشهد گفت: قیام عاشورا دفاع از ارزش‌های اسلامی بود و روی همین هدف حاضر به بیعت با یزید نشد چرا که بیعت با او مهر تأییدی بود بر فساد‌ها و بیبندوباریهای یزید؛ آنهایی که با امام جنگیدند همه آن‌ها کافرند و جهاد امام با کفار بود بنابراین می‌توان گفت عاشورا نمونه و مصداقی از جهاد دفاعی و اسلامی است.
وی تصریح کرد: اعتراض به حکومت فاسد وقت دفاع از ارزش‌های اسلامی است، که به مراتب از دفاع از مال و جان و ناموس بالا‌تر است چرا که ارزش‌های اسلامی است که به مال و جان و... ارزش و تقدس میدهد.
علمی افزود: جهاد برای این است که "لتکون کلمه الله عی العلیا" برتری سخن خدا محقق شود، معنای جهاد از یک طرف آن قدر وسیع است که جهاد با مال، پول خرج کردن در راه ترویج اسلام و مبارزه با کفار و جلوگیری از هجوم فرهنگی دشمن را هم شامل می‌شود بر این اساس جهاد با مال هم نوعی جهاد می‌شود.
استاد دانشگاه الهیات دانشگاه فردوسی اظهارکرد: جهاد یعنی تلاش و کوشش، اگر در معنای آن دقت کنیم، مجاهدت یعنی تلاش کردن در مقابل یک دشمن یا در مقابل یک مانع، ممکن است مانع دشمن اقتصادی یا فرهنگی باشد، جهاد در آنجا هم صادق است، جهاد با مال یا با فعالیت‌های اجتماعی دیگر متناسب با دشمن نیز جهاد است.
وی با بیان این مطلب که نوعی از جهاد به وسیله نفس است گفت: جهاد نفس بدین معنا است که جان را در معرض کشته شدن قرار دهند، نوع دیگر آن نیز جهادالنفس است، یعنی مجاهده با نفس خود که نام آن جهاد اکبر است.
علمی گفت: اگر معنای عام جهاد یعنی تلاش کردن در راه خدا علیه دشمن را در نظر بگیریم، بسیاری از موارد امر به معروف و نهی از منکر را می‌توان به عنوان جهاد برشمرد از طرف دیگر اگر امر به معروف و نهی از منکر را به معنای عام آن در نظر بگیریم، تقریباً تمام مصادیق جهاد غیر از جهاد با نفس در دایره امر به معروف و نهی از منکر می‌گنجد.
