به گزارش خبرنگار مهر، گروه اخلاق انجمن جامعه شناسی ایران و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات همایش «خویش کاوی ایرانیان در دوران مدرن» را عصر روز گذشته، سه شنبه ۳۱ فروردین ماه در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار کردند. این همایش در دو پنل برگزار شد.
تقی آزاد ارمکی، استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در پنل دوم این همایش گفت: «خلقیات ما ایرانیان» تالیف سیدمحمدعلی جمالزاده از سال ۱۳۴۵ در تهران به چاپ رسیده و با وجود گذشت نیم قرن از چاپ آن همچنان پرخواننده است ضمن اینکه کمتر اهل فضل و علم در ایران را می توان شناخت که از این اثر خبری نداشته باشد.
وی افزود: عنوان همایش «خویش کاوی ایرانیان در دوران مدرن» است در حالی که جمالزاده مقدار کمی از عمر خود را در دوران مدرن به سر برد. وقتی از دوران مدرن حرف می زنیم باید به دو اتفاق بزرگ انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی توجه داشته باشیم بنابراین وقتی از دوران مدرن حرف می زنیم باید بگوئیم که منظورمان ۵۰۰ سال اخیر است یا سه دهه گذشته؟ با اینکه جمالزاده عمر طولانی داشته و فرد فعالی بوده ولی در ۳۰-۴۰ سال اخیر دوران مدرن کمتر حضور داشته است.
آزاد ارمکی ادامه داد: یکی از افرادی که جمالزاده با او خیلی ارتباط دارد، جلال آل احمد است؛ جلال با نوشتن کتاب «غرب زدگی» نشان داد که درک درستی از ایران و ایرانی ندارد، به همین خاطر می توانیم بگوئیم جمالزاده هم درک نادرست از ایرانی ها پیدا می کند به بیان دیگر می توان گفت؛ همان اندازه که «غرب زدگی» جلال آل احمد بدفهمی درباره جهان اسلام و غرب ایجاد کرد، «خلقیات ایرانی» جمالزاده هم بدفهمی در شناخت خلقیات ایرانی به وجود آورد.
استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران اضافه کرد: کتاب «خلقیات ایرانی» معنای نسبتا تهی از جامعه ایرانی نشان می دهد و در هیچ جا اشاره نمی کند که کدام قشر از ایرانی چطور و فلان است. به عبارت دیگر این اثر جمالزاده تلاشی ساده و محدود درباره جامعه ایرانی است و به همه دیدگاه ها و رویکردها توجه ندارد. اغلب داوری های کتاب هم سیاسی است. ضمن اینکه، اثر نامبرده موضوع معین و مشخصی را توضیح نمی دهد به همین دلیل هم منشاء بدخوانی شده است و هم منشاء نوشتن آثار بد بعد از خودش. کتاب «خلقیات ایرانی» غلط و «غرب زدگی» جلال آل احمد غلط تر از آن است.
آزاد ارمکی گفت: امروز هرکسی بخواهد از ایران چیزی بگوید حتما از جنگ یاد می کند چه از جهت مثبت چه منفی؛ بنابراین وقتی قرار است درباره خلقیات ایرانی حرف بزنیم باید از حوادث یاد کنیم؛ نمی شود از خلقیات ایرانی حرف زد و به انقلاب مشروطه توجه نکرد.
وی در ادامه صحبت هایش به طرح این سوال که چرا جمالزاده دچار چنین گرفتاری می شود توضیح داد: دلیل اینکه جمالزاده در کتاب خود بدفهمی ایجاد می کند این است که او اصلا نباید به این حوزه وارد می شد، نظر دادن و نوشتن درباره خلقیات ایرانی کار او نبوده و این مشکلی است که ما امروز هم با آن مواجهیم افرادی وارد حوزه پژوهش می شوند که کارشان این نیست؛ متاسفانه امروز هرکسی به خودش اجازه می دهد وارد حوزه جامعه شناسی شود.
نویسنده «جامعه شناسی خانواده ایران» تصریح کرد: فهم ما از خودمان از همان ابتدا غلط بوده و راه هم نیمه تمام رها شده است به همین دلیل سوال و جواب های غلط مرتب تکرار می شوند و ما را دچار یاس و ناامیدی می کنند. همه آثاری که درباره خلقیات ایرانی تا به حال نوشته شده ما را به استبداد و دیکتاتوری رهنمون می کنند در حالی که ما با انقلاب اسلامی ایران و انقلاب مشروطه تلاش های زیادی برای آزادی انجام دادیم.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: ما در حوزه خلقیات ایرانی انباشتی از اطلاعات غلط داریم ولی هیچ گونه دانش تولید شده و به همان ترتیب داوری هم در این رابطه نداریم. مقصر این مورد هم جامعه شناسان هستند نه مورخان و روانشناسان چون آن علوم هم به دانش انسان شناسی احتیاج دارند.
نظر شما