خبرگزاری مهر، گروه بین الملل رامین حسین آبادیان: مناقشات میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق همواره یکی از مسائل مورد اهتمامِ دولت‌های مختلف در این کشور بوده است. با این حال، هرچند که تاکنون اختلافات میان دو طرف تا حدود زیادی مهار شده است، اما هیچگاه راهکاری به منظور حل و فصل نهایی و ریشه‌ای این اختلافات و مناقشات، مورد توافق طرفین قرار نگرفته است.
با وجود این مسأله، اخیراً اخبار و گزارش‌هایی مبنی بر اینکه اختلافات میان بغداد و اربیل در مسیر حل و فصل نهایی یا شبه نهایی قرار گرفته، منتشر شده است. در همین ارتباط، «ریزان الشیخ»، یک از اعضای ارشد «اتحادیه میهنی» کردستان عراق از توافق در اقلیم کردستان برای حل اختلافات با بغداد خبر داد و گفت: اربیل تصمیم گرفته است درآمد نفتی و گمرکی خود را به دولت مرکزی تحویل دهد.
ریزان الشیخ در ادامه سخنان خود تصریح کرد: روابط کنونی بغداد و اربیل مثبت است و می‌تواند به نتایج مهمی هم برسد. کردستان قصد دارد روابط نزدیک با حکومت مرکزی را حفظ کند زیرا حکومت معتقد است که قدرتش در گرو قدرت عراقی یکپارچه است.
عضو حزب اتحادیه میهنی کردستان در ادامه افزود: درست به همین دلیل است که احزاب اصلی کردستان یعنی حزب دموکرات، اتحادیه میهنی و گوران بر تقویت روابط با بغداد، پایان دادن به تنش‌ها و تحویل درآمد نفتی و گمرکی به بغداد توافق کرده‌اند. این درحالی است که درآمدهای نفتی و گمرکی اقلیم کردستان طی چند سال گذشته یکی از پرونده‌های اختلافی اربیل و بغداد بوده است.
در همین حال، «مسرور بارزانی» نخست وزیر اقلیم کردستان عراق نیز سخنانی را در جهت تأیید توافق قریب الوقوع میان بغداد و اربیل، مطرح کرده است. درهمین ارتباط، وی تاکید کرد که اقلیم کردستان به دست یابی به یک توافق فراگیر با بغداد در خصوص مسائل اصلی فیما بین پایبند است. وی تصریح کرد که این توافق در خصوص مسائل مهم و اساسی فیما بین بغداد و اربیل خواهد بود. مسرور بارزانی تاکید کرد که این توافق دربرگیرنده حقوق و تعهدات دو طرف بر اساس قانون اساسی خواهد بود.
این تحولات در روابط بغداد و اربیل در حالی اتفاق می‌افتد که از زمان برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق از دولت مرکزی در تاریخ ۲۵ سپتامبر سال ۲۰۱۷ روابط میان دو طرف بیش از هر زمان دیگری رو به تیرگی نهاد. در آن زمان، «مسعود بارزانی» رئیس سابق اقلیم کردستان تحت تأثیر دخالت‌های خارجی به ویژه از سوی ایالات متحده آمریکا، همه پرسی استقلال از دولت مرکزی را برگزار کرد.
پس از برگزاری همه پرسی مذکور بود که اقلیم کردستان با شرایط بسیار سخت داخلی و خارجی مواجه شد؛ چرا که برخی از کشورهای خارجیِ دارای روابط گسترده با اربیل از جمله ترکیه اقدام به تحریم آن کردند و در داخل نیز دولت مرکزی راهی جز برخورد قاطعانه با کسانی که به دنبال پیاده سازی طرح‌های خارجی در عراق بودند، در مقابل خود ندید. بدین ترتیب، انتقادات از مسعود بارزانی در داخلِ اقلیم کردستان نیز بالا گرفت.
علت این مسأله هم آن بود که کُردهای اقلیم کردستان، مسعود بارزانی را عامل اصلی وضعیت خود می‌دانستند و معتقد بودند که وی آنها را قربانی اهداف بلندپروازانه خود کرده است. از آن زمان بود که روابط میان بغداد و اربیل تا حدود زیادی رو به تیرگی نهاد و مسعود بارزانی علیرغم تلاش‌هایی که داشت، به اهداف مد نظر خود دست پیدا کند.
با تغییر دولت در بغداد و همچنین تغییر مقامات اربیل در طول حدود یک سال گذشته، دو طرف تلاش کرده‌اند که اختلافات را به حداقل برسانند. این درحالی است که روابط چند سال گذشته اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق در «بغداد» همواره تحت تأثیر چند پرونده اختلافی مهم از جمله سه پرونده درآمد فروش نفت و گاز، بودجه سالانه و کنترل مناطق مورد منازعه بوده است.
در راستای همین تلاش‌ها برای حل و فصل اختلافات میان بغداد و اربیل، قرار است هیأتی از سوی اقلیم کردستان عراق به زودی عازم بغداد شود. طبق اعلام رسانه‌های عراقی، هیأت مذکور در جریان سفر به بغداد در خصوص پرونده تحویل درآمدهای حاصل از فروش نفت و همچنین درآمدهای گمرکی با دولت مرکزی عراق به گفتگو خواهد نشست. بدین ترتیب، پر واضح است که اربیل و بغداد در مسیر حل اختلافات قرار گرفته‌اند.
این درحالی است که همزمان، تلاش‌های خارجی برای منصرف ساختن اربیل برای حل اختلافات با دولت مرکزی بغداد نیز کلید خورده است. ایالات متحده آمریکا تلاش دارد تا از نفوذ خود بر اربیل به منظور ممانعت از تَن دادن آن به توافق نهایی با بغداد بهره برداری کند تا بدین ترتیب، زمینه‌های تفرقه و جدایی را همچنان در عراق باقی نگاه دارد؛ هدفی که البته واشنگتن موفق به تحقق آن نخواهد شد.
در واقع، ایالات متحده آمریکا از رهگذر این اقدامات مذبوحانه تلاش می‌کند تا از اقلیم کردستان عراق و روابط گسترده خود با این اقلیم به عنوان اهرم فشاری بر بغداد به منظور وادار ساختن آن به پیروی از سیاست‌های خود، بهره برداری کند. این بدان معناست که سران کاخ سفید به هیچ وجه نمی‌خواهند کارت بازی در عراق به وسیله اقلیم کردستان را از دست بدهد. با این حال، تلاش‌های هر دو طرف یعنی اربیل و بغداد برای حل اختلافات فیمابین آب سردی بر تلاش‌های آمریکایی هاست.
مقامات ایالات متحده آمریکا علیرغم سنگ اندازی های گسترده و بکارگیری سیاست تهدید و تطمیع، تاکنون موفق به کارشکنیِ محسوس در مسیر حل اختلافات بغداد و اربیل نشده‌اند و همین مسأله موجی از نگرانی را در میان آمریکایی‌ها ایجاد کرده است. آنها به خوبی می‌دانند که حل و فصل اختلافات میان بغداد و اربیل به مثابه قدرتمندتر شدن عراق بوده است؛ مسأله که به هیچ وجه به مذاق ایالات متحده خوش نمی‌آید.
در هر حال، به نظر می‌رسد که سفر قریب الوقوع هیأت اقلیم کردستان به بغداد می‌تواند سرآغاز نتایج بسیار مهمی در عرصه اختلافات میان بغداد و اربیل باشد و موجی از نا امیدی را در طرف‌های خارجی و در رأس آنها آمریکایی‌ها به عنوان مخالفان اصلی توافق میان دو طرف، ایجاد کند. بدون تردید، توافق قریب الوقوع میان بغداد و اربیل، یک شکست استراتژیک بزرگ برای آمریکایی‌ها در عراق بوده و به کلکسیون سلسله شکست‌های آنها در این کشور اضافه می‌شود.
نظر شما