خبرگزاری مهر، گروه استانها- اعظم محبی: افزایش دما، کاهش بارندگی، افزایش تبخیر و کاهش منابع سطحی و زیرسطحی آب در گلستان بیان‌گر وقوع خشکسالی در یکی از استان‌های سرسبز کشور است.
با وجود آنکه دامنی از جنگل‌های هیرکانی بخش جنوبی گلستان را در بر گرفته اما این خطه از کشور چند وقتی است که درگیر مقوله کم آبی و خشکسالی شده است؛ موضوعی که علاوه بر اثرگذاری بر جوامع انسانی بر طبیعت استان هم تأثیر گذاشته است.
پوشش گیاهی و حیات جانوری از جمله بخش‌های متأثر این رخداد است. زیستگاه‌ها و اکوسیستم‌های جنگلی، مرتعی و تالابی استان در ماه‌های گذشته حال و روز خوشی نداشته و کاهش نزولات آسمانی سبب شد تا بخش زیادی از رویشگاه‌های استان در بخش‌هایی از پارک ملی گلستان و مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع دستخوش تغییرات جدی شوند.
کاهش سطح رویشگاه‌ها به عنوان تأمین کننده غذاهای علفخواران، در جمعیت گونه‌های مختلف حیات وحش به ویژه حیوانات بزرگ جثه تأثیر گذاشته است.
بخل آسمان سبب شد تا بسیاری از رودها و چشمه سارها به عنوان تأمین کننده آبِ آبشخورهای حیات وحش خشک یا کاهش آبدهی داشته که این مقوله بر زندگی کیفی حیات وحش اثرات متعددی بر جای می‌گذارد.
طبق گفته کارشناسان خشکسالی بر مهاجرت‌های درون زیستگاهی، ضعف بیولوژیک ناشی از کاهش تغذیه، کاهش تنوع گونه‌های حیات وحش، تغییر کمی و کیفی بر زایمان حیات وحش (فواصل زایمان و تک یا چندقلوزایی) اثرات مستقیمی گذاشته است.
تغذیه آبشخورها با تانکر و بهسازی چشمه‌ها
یک کارشناس حیات وحش در این زمینه خبرنگار مهر گفت: خشکسالی رخداد طبیعی است که در صورت کوتاه بودن دوره زمانی آن نقش منفی بر زیستمندان و زیستگاه‌های یک منطقه ندارد.
سلیمان دوجیان افزود: این رخداد هنگامی خسارت آفرین است که مشمول دوره زمانی طولانی و یا شدت بالای خشکسالی باشد.
وی ادامه داد: در خشکسالی طولانی و شدید، نخستین آسیب به رویشگاه‌های هر اکوسیستم وارد شده و رویشگاه‌ها به عنوان بستر نخست هرم اکولوژیکی در زیستگاه‌های حیات وحش بر سایر زیستمندان گیاهی و جانوری اثر مستقیم می‌گذارد.
دوجیان گفت: از بین رفتن برخی گونه‌های خاص گیاهی، کاهش قوای جسمی جانوران و ضعف مفرط به سبب کاهش تغذیه از دیگر آثار خشکسالی در طبیعت است.
خشکسالی سبب می‌شود تهدیداتی همچون بیماری، شکار، خطر سگ‌های ولگرد و غیره در زیستگاه افزایش یابد وی اضافه کرد: خشکسالی سبب می‌شود تا مقاومت گونه‌های جانوری در برابر امراض مانند طاعون نشخوارکنندگان کوچک کاهش یابد و در نتیجه مجموعه جانوران یک زیستگاه هم کاهش می‌یابد زیرا با تلف شدن و یا کاهش زادآوری گونه‌های علفخوار، غذای گونه‌های گوشتخوار مانند گربه‌سانان کاهش یافته و جمعیت گونه‌های ارزشمند همچون پلنگ و یوزپلنگ و سیاه‌گوش کاهش می‌یابد.
دوجیان افزود: هنگامی که در زیستگاه‌های حیات وحش خشکسالی به وقوع می‌پیوندد باید با شگردهایی همسو با طبیعت مانند تغذیه آبشخورها با استفاده از تانکر یا لوله کشی، پاکسازی چشمه‌سارها و انهار و غیره اثرات آن را کاهش داد.
وی گفت: مشارکت و بهره‌گیری از توان سمن‌های حوزه محیط زیست برای حمایت از جانوران از جمله دیگر راهکارها در دوره خشکسالی است.
دسترسی زیستمندان به آب را فراهم کنیم
یک محیط بان گلستانی هم به خبرنگار مهر گفت: شرایط خشکسالی امسال یادآور خشکسالی ۲۰ سال قبل در پارک ملی گلستان است.
رحیم حاجی مراد افزود: در آن سال هرچند خشکسالی موجب کاهش سطح رویشگاه‌های پارک ملی شد اما تلفاتی بر اثر تشنگی در هیچ کجای پارک مشاهده نشد.
وی توضیح داد: در اثر کم آبی، جمعیت کلونی گونه‌های مختلف حیات وحش ویژه پستانداران کاهش و همچنین چندقلوزایی در گونه‌های قوچ و میش و کل و بز هم کمتر شد.
حاجی مراد اعلام کرد: شدت خشکسالی به نحوی بود که برخی از گله‌های حیات وحش برای آشامیدن آب وارد آبشخورهای اندک دام سراهای موجود در پارک می‌شدند و از آن چشمه‌سارها به صورت مشترک با حیوانات اهلی استفاده می‌کردند.
وی بیان کرد: در برخی از موارد هم حیات وحش برای تغذیه و تأمین علوفه به ناچار به مزارع و زمین‌های کشاورزی حاشیه پارک وارد می‌شدند که این امر شکار و آسیب پذیری آن‌ها را دوچندان کرده بود.
حاجی مراد از افزایش تعداد دفعات وقوع حریق در این زیستگاه طی دوره خشکسالی خبر داد و گفت: شرایط آب و هوایی امسال هم به گونه‌ای است که باید دسترسی گونه‌های جانوری موجود به آب را افزایش دهیم.
زادآوری در تالاب گمیشان صفر شد
رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط زیست گلستان هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: خشکسالی بر روی زیستمندان تالاب‌ها تأثیر گذاشته به گونه‌ای که با خشک شدن تالاب گمیشان زادآوری پرندگان و زمستان گذرانی در این زیستگاه نداریم.
محمود شکیبا افزود: زمستان گذرانی پرندگان در این تالاب به صفر رسیده چون آبی وجود ندارد و همچنین زادآوری هم صفر شده چون زیستگاه از بین رفته است.
وی گفت: در تالاب آلاگل هم آب کاهش یافته و نیزارها از آب خارج شده‌اند بنابراین گونه‌ها برای زادآوری مکانی ندارند و فضا برای تخم گذاری آن‌ها کاهش یافته است.
شکیبا توضیح داد: وسعت دیگر تالاب‌ها یا لکه‌های آبی بین تالاب‌ها هم کم شده و تالاب صوفیکم هم خشک شده است لذا این گونه‌ها کجا باید تغذیه و زندگی کنند.
خشکسالی تهدیدات در زیستگاه را افزایش می‌دهد
رئیس پارک ملی گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: سه پارامتر امنیت، آب و غذا برای حیات وحش مخصوصاً گونه‌های بزرگ جثه و شاخص زیستگاه مهم است.
مهدی تیموری افزود: در این بین آب بسیار حائز اهمیت است زیرا در رشد جمعیت حیات وحش تأثیر می‌گذارد و هرچه منابع آبی بیشتری در عرصه داشته باشیم به بقا و ماندگاری گونه‌های ارزشمند کمک می‌کند.
تیموری ادامه داد: خشکسالی علاوه بر مشکلات عدیده ای که می‌تواند برای زیستگاه و زیستمندان ایجاد کند در دسترسی حیوان به آب محدودیت ایجاد کرده و سبب می‌شود گونه‌ها از زیستگاه‌هایی که امنیت دارد به زیستگاه‌های پیرامونی مهاجرت کنند و این امر باعث می‌شود حیوانات در معرض تهدیداتی همچون بیماری، سگ‌های ولگرد و شکارچیان غیرمجاز قرار گیرند.
وی گفت: خشکسالی در پوشش گیاهی و زادآوری تأثیر می‌گذارد و قطعاً وقتی آب کم شود آفات و بیماری‌ها در گیاهان و حیوانات افزایش می‌یابد.
وی بیان کرد: در پارک ملی چشمه‌ها هوابین هستند، وقتی برف و باران زیاد باشد رودخانه‌ها محدوده زیادی را پوشش می‌دهند و کیلومترها ادامه می‌یابند و به زادآوری گونه‌های مختلف قوچ و میش و کل و بز کمک می‌کند.
تیموری اضافه کرد: شاید مادر بتواند به دلیل جثه و قدرت بدنی کم آبی را تحمل کند اما قطعاً کم آبی بر روی نوزادان و بچه‌ها تأثیر می‌گذارد.
وی گفت: هم اکنون آب بسیاری از بخش‌های رودخانه به دلیل خشکسالی قطع شده است و یا بسیاری از دهنه‌ها و چشمه‌هایی که به پایین سرازیر می‌شدند و چندین سال آب داشتند به دلیل کاهش نزولات، خشک شده است.
تیموری افزود: از جمله راهکارهای ما مرمت چشمه‌ها، بهسازی و بازسازی و ساخت آبشخور است تا دسترسی حیوانات به آب را راحت تر کنیم.
وی گفت: در پارک ملی هنوز به آن درجه نرسیده‌ایم که آبشخور فلزی ایجاد کنیم ولی همواره بهسازی و بازسازی چشمه‌ها و یا انتقال آب از نقطه‌ای به جای دیگر در دستور کار ما قرار دارد.
تیموری ادامه داد: جمعیت حیات وحش مانند قوچ و کل و بز و مناطق استپی زیاد هستند بنابراین باید چشمه‌ها جوابگوی حیوانات باشد.
طبق گفته وی بیش از ۱۰ هزار حیوان علفخوار و گوشتخوار بزرگ و متوسط جثه مانند گراز و میش، مرال، کفتار، روباه، پستانداران بزرگ و غیره در پارک ملی گلستان زندگی می‌کنند.
وی گفت: قطعاً اگر این تغییرات اقلیمی ادامه یابد در رشد جمعیت تأثیر منفی می‌گذارد.
گرمای هوا و ثبت رکوردهای دمایی تا ۴۷ درجه سانتیگراد و کاهش نزولات جوی در گلستان زندگی حیات وحش را در معرض خطر قرار داده لذا باید با بهره گیری از روش‌هایی که به طبیعت آسیب نزند، دسترسی زیستمندان به آب را تسهیل کرد.
نظر شما