ماجرای بانوی دلاوری که نگذاشت سیستان و بلوچستان از ایران جدا شود

به گزارش خبرنگار مهر، «می مات» محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که در خانه مستند تولید شده و قرار است ساعت ۱۷:۳۰ امروز پنجشنبه ۲۴ آبان روی آنتن شبکه دو سیما برود. این مستند را محمدعلی رخشانی کارگردانی و مصطفی شوقی تهیه کرده و موضوع آن درباره مبارزه زنی بلوچی به اسم گل بی بی با استعمارگران انگلیسی در دوران جنگ جهانی اول است که به همراه دیگر دلیران سیستان و بلوچستان مانع از جدایی این بخش از ایران شدند.

غبارزدایی از یک ماجرای تاریخی در ایران

مصطفی شوقی تهیه کننده «می مات» درباره چرایی اهمیت ساخت این مستند به خبرنگار مهر اظهار کرد: «می مات» در حقیقت غبارزدایی از یک ماجرای تاریخی در منطقه ای بسیار خاص از ایران است؛ قصه گل بی بی زن بلوچ که در اواخر قرن نوزده در مقابل یک ژنرال بریتانیایی ایستاد. در فرهنگ بلوچ گل بی بی نامی آشناست که در ترانه ها و ادبیات محلی مورد استفاده بوده است و برای او شعر و موسیقی ساخته اند و بر این اساس حضوری فولکلوریک در فرهنگ مردم این خطه دارد.

وی توضیح داد: سوژه این فیلم از طرف خانه مستند به آقای رخشانی (کارگردان می مات) پیشنهاد شد. بسیار دوست داشتیم که در مورد چنین شخصیت هایی کار کنیم و به شخصه وقتی با این قصه روبه‌رو شدم برایم جذاب بود؛ اگرچه که ابتدا سوژه تنها یک خط بود.

شوقی ادامه داد: آقای رخشانی اهل آن منطقه است و مانند همه بلوچ هایی که در آن خطه زندگی می کنند این شخصیت را می شناخت در نتیجه یک تحقیق وسیع میدانی در منطقه سرحد و خاش انجام داد و طرح این مستند نوشته شد.

تهیه کننده «می مات» با تاکید بر اهمیت ساخت این اثر افزود: مستند «می مات» از منظر فرمی و روایی ساخته مهمی است چرا که رخشانی به دلیل شناخت فرهنگی و نیز نوع نگاه فرمی اش مانند یک معدنکار آن را از فرهنگ عمومی و محلی بلوچستان استخراج کرد و کار بزرگی را به سرانجام رساند. به عقیده من این فیلم یکی از مستندترین مستندهای سال های اخیر است؛ نه به عنوان تهیه کننده بلکه به عنوان فیلمسازی که کار تاریخی انجام داده است این کار آقای رخشانی را بسیار درخشان و قابل مراجعه می بینم.

توجه به فرهنگ بومی و محلی در ایران

مدیر خانه مستند عنوان کرد: توجه به فرهنگ های محلی و بومی ذیل ایران یکی از اهداف ساخت این اثر و از اهداف جدی خانه مستند است؛ دوستان ما در خانه مستند دغدغه ایران دارند و خدا را شاکریم که دوستانی که با ما همکاری می کنند صرفاً اهل تهران نیستند بلکه مانند اقلیم ایران گسترده و اهل جای جای این بوم هستند و ما برای تمام ایران و تمام فرهنگ های متکثر آن دغدغه تولید داریم.

شوقی با اشاره به چالش های ساخت این مستند گفت: «می مات» در یک موقعیت خاص زمانی ساخته و در نتیجه زحمت بسیاری برای آن کشیده شده است؛ چرا که در زمان تولید مباحث امنیتی بسیاری در اقلیم بلوچستان به وجود آمد که اتفاقات ناگواری را رقم زد؛ به همین دلیل این مسائل تولید فیلم را تحت تاثیر خودش قرار داد اما صبوری کارگردان و عوامل تولید باعث شد این مستند با دقت و ملاحظه بسیاری ساخته شود. این فیلم در جشنواره «سینماحقیقت» سال گذشته بسیار خوب دیده شد گرچه به شایستگی های آن توجه نشد.

وی افزود: «می مات» از منظر فرمی و ساختاری فیلمی قابل مراجعه است که در آن به ظرافت ها در حوزه های مختلف تصویربرداری، گرافیک و داستان گویی توجه شده است که در جشنواره می توانست مورد توجه بیشتری واقع شود. اساساً می توانیم این موضوع را به یک روند تبدیل کنیم که به سوژه ها و قصه های مغفول مانده در تاریخ و فرهنگ ایران توجه کنیم. یعنی قصه هایی که در فرهنگ عمومی و ادبیات مورد توجه مردم محلی هستند مثلاً گل بی بی در فرهنگ بلوچستان نامی است که یادآور آهنگ و ترانه و لالایی کودکان است یا در لرستان علی مردان خان بختیاری، منبع شعرها و موسیقی های بومی بوده است. همچنین شخصیت های دیگری در دیگر شهرها و استان ها از جمله گیلان و آذربایجان وجود دارند که در افسانه های محلی و ادبیات شفاهی محلی جایگاه دارند.

شوقی در پاسخ به اینکه نظر مخاطبان نسبت به «می مات» چه بوده است، گفت: آنچه مخاطبان از این قصه دوست داشته اند و درباره اش حرف زده اند صمیمیت بسیار زیاد فیلم بود چون قصه «می مات» و شخصیت بی بی گل برای مخاطب جذاب است. اینکه یک زن بلوچ که همسر یکی از سرداران بلوچ است در سخنوری توانمند باشد و همزمان طبیب است برایشان جالب بود و از همه مهمتر این نکته را دوست داشتند که با این ویژگی ها در مقابل یک ژنرال انگلیسی قد علم کرده است.

وی در پایان با اشاره به ایستادگی این زن بلوچ علیه بریتانیایی ها و دفاع از سیستان و بلوچستان برای جدا نشدن از ایران بیان کرد: یادمان باشد که در آن مقطع تاریخی بریتانیا به دلیل استعمارش بر هند در حال گسترش استثمار و فعالیت های دیکتاتورانه خود بود که به نوعی منجر به جابه جا کردن مرزهای انسانی و فرهنگی می شد. در چنین فضایی و در آن دوران، این قصه که یک زن علیه جریان استعمار بایستد بسیار جذاب و جسورانه است. ضمن اینکه «می مات» فیلمبرداری و تدوین خوبی دارد و از ابزارهای مدرن فیلمسازی بهره برده است تا پازل ها را به درستی کنار هم بچیند و قصه را تکمیل کند.