فرش ایرانی؛ قصه‌ای از عرش تا فرش

به گزارش خبرنگار مهر در اراک،  حالا دیگر قالی هم مثل بافندگانش قصه پرغصه ای دارد ... حالا فرش ایرانی تنها گل بوته و گل و مرغ، درخت و آهو و نقش های اسلیمی نیست .... و به قصه ای پرغصه تبدیل شده است قصه ای غم انگیز که حاصل غفلت، غفلتی و بی برنامگی ای که از دست دادن فرصت ها را به همراه داشت.

آن طور که پیداست و تحقیقات می گوید فرش ایرانی حاصل اندیشه و دستهای توانمندی است که تار و پود را وسیله ای ساخت برای سرودن شعری به قدمت دو هزار و 500 سال، از فرش پازلیک تا فرش های امروزی.

هنر با ملت ایران همزاد است اما تفاوت هنر فرش بافی با سایر هنرها در اقتصادی بودن آن است فرش ایرانی آمیزه ای از هنر و اقتصاد است و باید از ما فرزندان امروزین ایران زمین پرسید آیا میراث داران خوبی برای این هنر گرانسنگ بوده ایم.

فرش ایرانی به گواه تک تک مسئولان وضعیت نامناسبی یافته و به گفته جلال‌الدین بصام رئیس شرکت‌های سهامی فرش ایران در دومین جشنواره فرش استان مرکزی در اراک وضعیت فرش دستبافت ایران بحرانی و سخت است و باید چاره ای ملی برای آن اندیشید.

فرش دستباف ایرانی به‌عنوان مهمترین کالای صادراتی کشور، سهم قابل توجهی در کسب درآمدهای ارزی غیرنفتی کشورمان داشته است با این وجود طی سال‌های اخیر برخی سیاستگذاری‌های داخلی و تغییر نگرش و جدیت رقبای ایرانی در کسب سهم بیشتری از بازار، موجب شده است تا دیگر فرش ایرانی حاکم مطلق بازارهای هدف نبوده و در بسیاری از موارد میدان رقابت را به رقبای تازه واگذار کند.

در مجموع، سالانه بیش از پنج میلیون مترمربع فرش در کشور بافته می شود که ۸۰ درصد این میزان صادر و ۲۰ درصد نیز برای تامین نیاز بازار داخلی عرضه می‌شود همچنین میزان صادرات فرش دستباف نیز با توجه به فراز و نشیب‌های موجود در بازار به‌طور میانگین سالانه حدود۴۵۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار است.

توجه به مشکل فرش در سال گذشته توانست بازار فرش را رونق نسبی بخشد و میزان صادرات را از 350 میلیون دلار در سال 86 به بیش از 380 میلیون دلار در سال 87 برساند با این حال زمینه صدور فرش بیش از اینهاست و می تواند تا میلیاردها دلار برسد.

گرچه صادرات فرش در سال گذشته نسبت به زمان قبل از آن، از رشد بیش از شش درصدی روبرو بوده با این حال، خاطرات صدور فرش ایرانی در گذشته هیچگاه دوباره زنده نشد و تنها مردم اراک که بازار سرپوشیده شهر را دروازه های صدور فرش به کشورهای اروپایی و آمریکا می دانستند و خاطراتی در این زمینه دارند، خاطراتشان هیچگاه احیاء نشده است.

زمینه ذهنی جهانی در ورود فرش ایران بهترین ابزار برای رونق بخشی به تولید و صادرات آن است.

مرتضی فرجی رئیس مرکز ملی فرش ایران ایجاد کارگاه‌های متمرکز و اعزام و پذیرش هیئت‌های تجاری بر اساس نظرات بخش خصوصی و با هدف حل شدن مشکلات بخش خصوصی در سال گذشته را دلیل رونق بخشی چند صد میلیون دلاری بازار فرش ایران در خارج می داند و معتقد است: عدم تبلیغ مناسب فرش ایران در روزگار کنونی دلیلی بر رکود بازار فرش ایران است.

به عقیده کارشناسان بی توجهی به رنگ و طرح فرش ایرانی، بی توجهی به پسند مشتری خارجی، نبود نظام حمایتی جامع و مناسب رفاه و تامین اجتماعی برای بافندگان فرش، کمبود نقدینگی، مواد اولیه نامرغوب، نبود آموزش‌های لازم برای تولید‌ فرش و به‌طور کلی نظام ناکارآمد و سنتی تولید، خرید و صادرات، موجب شده است تا سهم فرش ایرانی در بازارهای داخلی و جهانی روز به روز کاهش یابد و حتی با این روند نیز، هنوز راهکار عاجلی برای رفع مشکلات فعالان این صنعت اندیشیده نشده و طرح‌هایی مانند بیمه قالیبافان یا ثبت هویت طرح و نقش فرش ایرانی همچنان افتان و خیزان دنبال ‌شود.

فرجی اجرای طرح سلیقه‌یابی و بازاریابی در حوزه فرش دستباف را مورد تاکید قرار داده و می گوید: آن میزان فرشی که بر اساس سلیقه‌یابی تولید می شود مشکل فروش ندارد که در استان ها اجرا شده و با قوت ادامه می یابد.

برنامه ریزی، آموزش فرشبافان، تاکید بر اصالت طرح و نقشه های ایرانی با لحاظ نظر مشتری، سامان دهی صادرات، تامین مواد اولیه مناسب و مرغوب و جلوگیری از ورود مواد اولیه نامرغوب به بازار، رفع مشکلات مالی فرش بافان و توسعه امکانات بیمه ای، تولید سفارشی، توسعه کارگاههای فرشبافی و تولید یکسان و با برنامه راهکار مناسب برای احیاء بازار فرش ایران در جهان است.

فرشبافان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در اراک، برگزاری نمایشگاههای فرش، تبلیغات مناسب و جهانی، حمایت از حضور فرشبافان در نمایشگاههای خارجی، توسعه استفاده و خرید فرشهای دستباف در داخل کشور و توجه و رفع مشکلات درمانی را از مسائل مورد درخواست خود می دانند.

رئیس مرکز ملی فرش ایران شناسنامه دار کردن فرش های ایرانی و تبلیغ این موضوع در جهان را در راستای حفظ اصالت و جایگاه فرش ایرانی در جهان می داند و می گوید: تاکنون هزاران مترمربع فرش دستباف شناسنامه دار شده است.

محمدرضا عاشوری معاون برنامه‌ریزی استاندار‌ استان مرکزی با تاکید بر قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود فرش استان مرکزی معتقد است: سهم استان مرکزی از صادرات غیرنفتی در سال گذشته چهار درصد بوده که با حمایت های اخیر پیش‌بینی می‌شود این رقم افزایش یابد.

به گفته وی، فیلم سازی در مورد فرش ایرانی حرکتی است که در سال های اخیر شروع شده که می تواند زمینه ساز احیاء جایگاه جهانی فرش باشد و این هنر است که بتوانیم فرش ایرانی را به عرش برسانیم.